چشم انداز عضويت تركيه در اتحاديه اروپايي


 
بطور كلي موضوع عضويت احتمالي تركيه در اتحاديه اروپايي هميشه مورد توجه محافل سياسي، دانشگاهي و رسانه اي ايران بوده است. علت هم روشن است و طبيعي بنظر مي رسد. عضويت تركيه به‌عنوان كشوري اسلامي كه در همسايگي ايران اسلامي قرار دارد در اتحاديه اروپايي كه باشگاه كشورهاي مسيحي زبان است طبعا تبعات زيادي در روابط اين كشور با ج.ا.ايران خواهد داشت. تركيه از اعضاي مهم و بزرگ پيمان ناتو است و دومين نيروهاي پياده ناتو در اختيار تركيه است. از طرفي تركيه از حمايت سياسي و ديپلماتيك آمريكا براي عضويت در اتحاديه اروپايي برخوردار است.
 
تركيه در بين اولين كانديداهاي عضويت در اتحاديه اروپايي است. سابقه همكاري هاي رسمي طرفين به سال 1963 بازمي‌گردد و بعد از آن تركيه مستمرا درخواست عضويت در اين اتحاديه بزرگ اقتصادي سياسي را تجديد كرده است. تركيه به‌لحاظ موقعيت جغرافيايي و جمعيت زياد و همچنين پويايي اقتصادي و تجاري از اهميت زيادي براي اتحاديه اروپايي برخوردار است. اتحاديه اروپا مي‌تواند از ويژگي‌هاي جمعيتي تركيه استفاده كند. تركيه به لحاظ همجواري با خاورميانه، قفقاز و درياي سياه مي‌تواند تاثير مهمي بر منافع اتحاديه اروپا داشته باشد. بعضي از كشورهاي عضو اتحاديه با توجه به جغرافياي سياسي تركيه خواهان عضويت تركيه در اتحاديه اروپا مي‌باشند. با توجه به پتانسيل رشد اقتصادي تركيه و برآورد رشد 5 درصدي تا سال 2015، تركيه مي‌تواند فرصت‌هاي تجاري زيادي را براي اتحاديه اروپا فراهم آورد. همچنين تركيه توانسته است وضعيت اقتصادي خود را بعد از بحران سال 2001 به‌ميزان زيادي بهبود بخشد.
 
روابط تجاري تركيه با اتحاديه اروپايي
صادرات و واردات تركيه حدود 30 درصد از توليد ناخالص داخلي آن را تشكيل مي‌دهد و اتحاديه اروپا شريك عمده تجاري تركيه محسوب مي‌شود. نرخ پايين تر هزينه‌ها در تركيه مي‌تواند باعث تشويق به سرمايه‌گذاري بيشتر در اين كشور شود همانند وضعيت كشورهاي آمريكاي لاتين. اتحاديه اروپا و تركيه تجارت قابل توجهي با يكديگر دارند. تركيه ششمين طرف تجاري اتحاديه اروپايي است. حجم مبادلات تجاري تركيه با اتحاديه اروپايي در سال 2010 بيش از 100 ميليارد يورو مي باشد. 3 درصد از واردات اتحاديه اروپا از تركيه صورت مي‌گيرد و نيز 47/3 از صادرات اتحاديه اروپا نيز به تركيه صورت مي‌گيرد. تركيه جز هفت شريك مهم تجاري اتحاديه اروپا در واردات و نيز جز شش شريك مهم تجاري اتحاديه اروپا از لحاظ صادرات مي‌باشد .

تعداد مصرف‌كنندگان زياد تركيه و نيروي كار ارزان آن مي‌تواند جاذبه‌هاي زيادي براي اتحاديه اروپا داشته باشد. دولت تركيه برخي از قوانين جديد را در جهت رفع تبعيض بين سرمايه‌گذاري داخلي و خارجي تصويب كرده است و نيز موانع اداري براي ثبت شركت‌هاي خارجي را از ميان برده است. در همين راستا تركيه آژانس جديد سرمايه‌گذاري خارجي را تاسيس كرده است تا زير ساخت‌هاي كشور را بهبود و برنامه خصوصي‌سازي را با سرعت بيشتري ادامه دهد. پتانسيل رشد تركيه در جمعيت كار رو به رشد آن نهفته است. بعضي از مفسران اقتصادي اعتقاد دارند كه تركيه پس از سال 2010 وارد يك عصر طلايي مي‌شود شبيه تجربه‌اي كه ببرهاي شرق آسيا داشته‌اند. نرخ بيكاري در تركيه 6/10 درصد است كه تنها كمي بيشتر از متوسط نرخ بيكاري اتحاديه اروپاست. نرخ بيكاري جوانان در تركيه 7/16 درصد است كه اين رقم از نرخ بسياري از كشورهاي جديد عضو اتحاديه كمتر است. نيروي كار جوان تركيه تا سال 2015 كه اتحاديه اروپا با پير شدن جمعيت مواجه است مي‌تواند بسياري از نيازهاي اتحاديه اروپا در بخش نيروي كار را تامين كند.
 
اتحاديه گمركي بين تركيه و اتحاديه اروپا
در حال حاضر ميزان قابل توجهي از همگرايي تجاري ميان تركيه و اتحاديه اروپا وجود دارد. تركيه از سال 1963 كانديداي ورود به اتحاديه اروپاست و با اين اتحاديه موافقت‌نامه گمركي دارد. اتحاديه گمركي بين دو طرف از 31 دسامبر 1995 به اجرا در آمده است. اين اتحاديه گمركي زمينه اي براي عضويت كامل تركيه در اتحاديه اروپا در آينده است.
 
تركيه در سال‌هاي اخير با تلاش و كوشش بسيار توانسته است موقعيت اقتصادي و تجاري خود را ارتقاء دهد و به‌عنوان يكي از كشورهاي مورد توجه اقتصادي‌هاي بزرگ دنيا ظاهر شود. تركيه هم اكنون در بين كشورهاي عضو گروه بيست قرار دارد و عنوان شانزدهمين قدرت اقتصادي دنيا را يدك مي كشد. بعد از كنار رفتن دومينيك استراوس كان رييس فرانسوي صندوق بين المللي پول به‌خاطر ماجراي جنسي با يك خدمتكار هتل، دو تن از مسئولين اقتصادي تركيه به‌عنوان كانديداي جانشين نامبرده معرفي شدند كه نفس مطرح شدن آنها بيانگر اهميت روزافزون تركيه در معادلات جهاني و منطقه اي است. نقشي كه روز بروز در حال افزايش است.
 

عضويت در اتحاديه اروپايي
تركيه از سالها پيش كانديداي عضويت در اتحاديه اروپاست ولي تاكنون به‌دلايل مختلف اين هدف بزرگ تركيه متحقق نشده است. دلايل امر متعدد هستند و به موقعيت جغرافيايي تركيه (كه خيلي ها تركيه را كشوري آسيايي مي دانند)، مذهب اسلام در برابر مسيحيت اروپايي، نقض حقوق بشر از جمله نقض حقوق اكراد تركيه، جمعيت زياد تركيه كه مي‌تواند معادلات قدرت را در آينده اتحاديه اروپايي بهم بريزد، سوابق تاريخي تركيه كه اين كشور را بعنوان وارث امپراطوري عثماني مي‌دانند و يادآور جنگهاي صليبي بين مسلمين و مسيحيان است، مخالفت بسياري از كشورهاي اروپايي و از جمله افكار عمومي اروپا و ..... باز مي‌گردد. در چشم انداز قابل پيش بيني بعيد است تركيه به‌عضويت اتحاديه اروپايي در آيد. البته چشم انداز روابط طرفين مثبت است و اكثريت كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي با گسترش روابط سياسي و اقتصادي با تركيه موافقت دارند ولي عضويت اين كشور را نمي‌توانند بپذيرند. چيزي كه محتمل است گسترش روابط طرفين در چشم انداز آينده است.

اگر مقايسه اي به حجم تجارت تركيه و ايران با اتحاديه اروپايي بياندازيم آنگاه متوجه موقعيت اقتصادي و تجاري طرفين مي‌شويم. ايران در سال 2010 با 19 ميليارد يورو طرف 34 تجاري اتحاديه اروپا بوده است. حجم تجارت ايران با اتحاديه كمتر از نيم درصد تجارت خارجي اتحاديه اروپاست. اين آمار نشان مي دهد كه حجم تجارت تركيه با اروپا بيش از 500 درصد يا بيش از 5 برابر حجم تجارت ايران با اتحاديه اروپاست. اين در حالي است كه بيش از 85 درصد از صادرات ايران به اتحاديه اروپا مربوط به نفت و فراورده هاي نفتي است. بنابراين تركيه از يك موقعيت بسيار برتر نسبت به ايران در همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري با اتحاديه اروپا برخوردار است.