اوكراين؛ باتلاق شكست يا عرصه دستاوردهاي روسيه
جنگ روسيه و اوكراين حدوداً از سه ماه گذشته آغاز شده و تا امروز مقاومت اوكراين و حملات روسيه تداوم داشته است. هرچند با شروع جنگ در اوكراين انتظار مي‌رفت كه روسيه ظرف چند روز به پايتخت اين كشور رسيده و با فتح كي‌يف، جنگ را به پايان برساند اما مقاومت مردمي در كنار رئيس‌جمهور تا امروز به طول انجاميده است. ولاديمير زلنسكي با بهره‌مندي از رسانه‌ها و فضاي مجازي موفق شد تا توجه جامعه بين‌المللي را به سمت اوكراين جلب كند و رهبران غرب را تحت تاثير قرار دهد تا ضمن ديدار با برخي از آن‌ها، تسليحاتي را در اختيار اين كشور قرار دهند. اما نكته حائز اهميت در ارسال كمك‌هاي غرب اين است كه اولاً ملاقات‌هاي رهبران غرب پيام اعلاني و نه اعمالي حمايت از اوكراين براي پوتين داشت و ثانياً تجهيزات ارسال شده در محيط عملياتي و مواجهه اوكراين با روسيه، تغيير چشمگيري ايجاد نكرد.
جدول1- كمك‌هاي نظامي غرب به اوكراين[1]
|
رديف |
كشور ارسال‌كننده |
نوع تجهيزات |
|
1 |
بريتانيا |
استاراستريك |
|
2 |
آمريكا |
ضدتانك جاولين آ ت 4 سامانه‌هاي راكتي ليزري تجهيزات ديد در شب سامانه‌هاي مخابراتي امن انواع مسلسل‌ها خدمات تصويربداري ماهواره تجارتي تجهيزات پزشكي |
|
3 |
تركيه و لهستان |
پهپاد بيرقدار (بخشي از سفارش 48 فروندي سال‌هاي قبل اوكراين و تركيه است) ادوات نظامي كه ماهيت پارتيزاني و چريكي دارند. |
|
4 |
سوئد و فنلاند |
جليقه ضدگلوله كلاه‌خود سلاح انفرادي راكت‌انداز‌دستي‌ضدتانك ام-72 ئن‌هزارآ ت 4
|
|
5 |
فرانسه |
موشك‌هاي يك بار مصرف پيكاس موشك‌اندازهاي قديمي ميلان تعداد محدودي موشك |
|
6 |
پرتغال |
سلاح‌هاي قديمي ژ 3 |
|
7 |
آلمان |
موشك‌هاي دستي ضدهوايي سام-7 سلاح ضدزره آر پي جي 17 آر پي جي 22 |
|
8 |
اسلواكي |
سامانه اس 300 |
به نظر مي‌رسد تعلل اوليه در ارسال تجهيزات و سپس ارسال تسليحات قديمي و نه چندان كارآمد غرب را بايد نشانه‌اي از عدم تمايل غرب براي درگير شدن و مواجهه با روسيه استنباط كرد و در بعد بين‌المللي نيز تسليحاتي با اين مختصات، تنها نوعي پرستيژ بين‌المللي محسوب مي‌شوند. اين امر در حالي است كه روسيه با برخورداري از تجهيزات نظامي و مهم‌تر از آن، تسليحات اتمي توانسته نسبت به بازيگران غربي، بازدارندگي ايجاد كند. علاوه بر آن ابزاري چون انرژي در اين راستا از اهميت زيادي برخوردار مي‌باشد. اروپا حدود 40% از گاز مصرفي خود را از روسيه دريافت مي‌كند كه به دليل وضعيت نامطمئن در مورد عرضه گاز از روسيه، افزايش قيمت آن بر زندگي مردم تاثيرگذار بوده است. اجراي طرح‌هاي كاهش وابستگي به گاز روسيه مانند واردات گاز مايع از كشورهايي چون استراليا، آمريكا و قطر هم عمدتاً به اين دليل كه قرارداد گاز مايع بلندمدت است و از پيش منعقد مي‌گردد، در كوتاه مدت امكانپذير نخواهد بود. بنابراين روسيه همچنان ابزار انرژي را در دست خواهد داشت و احتمالاً اروپا با كارت نفت و نه گاز در مقابل روسيه بازي خواهد كرد.
ديگر آنكه موضوع پناهجويان، كشورهاي اروپاي شرقي را كه هنوز از بحران كرونا و تاثير آن بر اقتصاد خود، سرپا نشدند را تهديد مي‌كند و احتمالاً در ادامه سيل پناهجويان بيشتر به سمت غرب اروپا حركت كند، لذا تداوم هرچه بيشتر جنگ و فرسايشي شدن آن مي‌تواند عواقب اين مهم را براي غرب بيشتر كند. امنيت غذايي از ديگر موضوعات مهم مطروحه در جنگ روسيه و اوكراين است؛ چراكه بسياري از كشورها از جمله مصر، اندونزي، بنگلادش، مراكش، تونس با امنيت غذايي پايين در زمره واردكنندگان اصلي گندم و روسيه و كشورهاي مصر، سودان، نيجريه، ويتنام، يمن از واردكنندگان گندم از اوكراين محسوب مي‌شوند. نقش روسيه و اوكراين در صادرات گندم در طول سال‌هاي 2020-2002 پررنگ شده و در سال‌هاي گذشته به اصلي‌ترين صادركننده گندم تبديل شدند. اين دو كشور علاوه بر صادرات گندم در صادرات ذرت، جو و روغن دانه آفتابگردان نيز نقش مهمي ايفا مي‌كنند.
تصوير1- جايگاه روسيه و اوكراين در صادرات ذرت، جو، روغن آفتابگردان و كلزا ۲۰20-۲۰17
تصوير فوق نشان مي‌دهد كه به‌طورمتوسط براي دوره چهار ساله 2020-2017 روسيه و اوكراين هركدام به تنهايي با صادرات ساليانه بيش از چهار ميليون تن جو، در مجموع بيش از ¼ صادرات جو جهان و كمتر از 15 صادرات ذرت جهان را به خود اختصاص داده‌اند. روسيه در حوزه كودهاي شيميايي به همراه بلاروس (كه در مناقشه اخير نقش داشته است) از صادركنندگان عمده به حساب مي‌آيد. لذا با توجه به موضوعات و داده‌هاي فوق مي‌توان گفت از يك‌طرف، خسارات واردشده به زيرساخت‌هاي اوكراين، احتمالاً اين كشور در ميان مدت و حتي بلند مدت نقش خود را در بازار جهاني غلات از دست خواهد داد و ميزان صادرات براي سال آينده به ⅓ كاهش پيدا مي‌كند. از طرف ديگر، با توجه به كاهش فعاليت شركت‌هاي چندمليتي و خارجي در امر صادرات روسيه و ممنوعيت سوئيفت، احتمالاً كاهش عرضه گندم روسيه به بازارهاي بين‌المللي را شاهد خواهيم بود كه مجموع عوامل مي‌تواند بر امنيت غذايي جهان خصوصاً كشورهاي اصلي واركننده از روسيه و اوكراين تاثير سوء بگذارد.[1]
با توجه به آنچه گفته شد، مي‌توان استنباط كرد كه بازيگران غربي اگرچه زمينه ورود روسيه به جنگ را فراهم آوردند تا اين بازيگر را در باتلاق اوكراين بكشانند و اين بازيگر را تهديد اروپا نشان دهند اما روسيه با برخورداري از كارت‌هايي چون انرژي، پناهجويان، امنيت غذايي، توفق نظامي نه‌تنها دست برتر را در ميدان دارا مي‌باشد بلكه از آن‌ها به‌عنوان ابزارهايي جهت تحت فشار قرار دادن ساير بازيگران خصوصاً اروپا بهره‌برداري مي‌كند. لذا بايد گفت پس از سه ماه از گذشت جنگ در اوكراين، اگرچه در سطح ميدان شاهد پيشرفت چشمگيري از سوي مسكو نيستيم اما مقاومت كي‌يف هم با توجه به تجهيزات و تسليحات موجود غربي در بلندمدت امكانپذير نيست، مگر اين‌كه ارسال معناداري(تجهيزات و تسليحات مدرن غربي) صورت پذيرد كه زمين را به نفع مقاومت و در نتيجه پيشروي كي‌يف تغيير دهد و به‌نوعي بازيگران غربي خود را در مقابل روسيه قرار دهند، در غير اينصورت مسكو همچنان از ابزارهاي خود عليه اوكراين و متحدينش استفاده خواهد كرد و سايه تهديد و بازدارندگي بر سر آن‌ها وجود خواهد داشت.
التعليقات